De TerugWINwoning®: onze zelfvoorzienende circulaire woning

Terug

Eind vorig jaar hebben we de ambitie gedeeld om onze eerste zelfvoorzienende circulaire woning te bouwen. Inmiddels hebben we een naam voor deze woning: de TerugWINwoning®! En we hebben stappen gezet in de ontwikkeling. Waar staan we nu?

What’s in a name?

Met de naam van de woning willen we duidelijk maken waar de woning voor staat. Om zelfvoorzienend te worden, moet de woning energie kunnen terugwinnen. Het toepassen van circulaire materialen is ons tweede doel. Dat betekent dat we hernieuwbare materialen toepassen, die steeds opnieuw gewonnen kunnen worden. En aan het einde van de levensduur kunnen we de gebruikte materialen terugwinnen uit de woning. We verliezen hierbij niet uit het oog waar we als Hendriks Coppelmans voor staan: wonen geweldig maken. Toekomstige bewoners winnen in comfort en woonlasten en we putten onze aarde minder uit. In alle opzichten winst voor een betere wereld dus.

Hoe bereiken we dat doel op het gebied van energie en water?

In onze nul-op-de-meter-woningen hebben we veel ervaring opgedaan met het verlagen van de energievraag en het in balans brengen van energieverbruik en -opwekking door goede isolatie en slimme installaties. In de TerugWINwoning gaan we de opgewekte energie ook opslaan in een accu. Hierdoor minimaliseren we de zogenaamde winterdip. In de winter is de opgewekte energie nu nog niet voldoende om de energiebehoefte te dekken. Door het toepassen van lichtere bouwmaterialen, zoals hout in plaats van kalkzandsteen, warmt de woning in de zomer sneller op. In die periode willen we het opwarmen van de woning juist beperken. Daarom houden we in het ontwerp rekening met de positionering van ramen: kleiner op het noorden en groter op het zuiden. Met overstekken, om de warmte in de zomer zo veel mogelijk buiten te houden. Het liefst zien we ook dat voor de woning een groen energiecontract wordt afgesloten, omdat de woning dan helemaal geen fossiele brandstoffen gebruikt. Die keuze hebben we niet zelf in de hand, maar we zullen de toekomstige bewoners in ieder geval attenderen op het belang van zo’n contract.

De beschikbaarheid van voldoende schoon drinkwater wordt in de toekomst een steeds groter probleem. Daarom richten we ons ook op het verminderen van het waterverbruik in de woning. Dat doen we met een mix van technische maatregelen én door het beïnvloeden van bewonersgedrag.

Materiaaltransitie: ook hier moet het anders

De materialen die we gaan gebruiken moeten circulair zijn, dus hernieuwbaar en in de toekomst herbruikbaar. Voor dat laatste is de losmaakbaarheid, en dus de detaillering, van groot belang. Voor toekomstig hergebruik mogen de materialen geen giftige stoffen bevatten, wat tijdens de bewoning natuurlijk ook voordelen heeft voor de gezondheid van de bewoner. Een belangrijk deel van de materialen zal daarom uit hout (HSB en CLT) en mycelium (biobased isolatie) bestaan. Daarnaast zullen we ook zelf aan hergebruik doen door circulair beton en circulaire bakstenen toe te passen; materialen die we via onze eigen Circulaire grondstoffen BV vanuit sloopprojecten winnen.

Plan van aanpak: een complexe puzzel

Begin dit jaar hebben we onze ambities opgeschreven in een plan van aanpak met meetbare doelen. Het is een complexe puzzel, omdat sommige keuzes tegen elkaar in werken, denk aan PV-panelen: goed voor energiezuinigheid, maar vanwege de gebruikte grondstoffen minder goed voor het milieu. Om de complexe puzzel van materiaalkeuzes overzichtelijker te maken gebruiken we het 6S-model van Steward Brand (zie illustratie). Zo kunnen collega’s van verschillende afdelingen hun specialisatie inzetten, zodat we samen de best mogelijke TerugWINwoning maken. We kijken daarbij voornamelijk naar de aspecten waar we zelf invloed op hebben: schil, constructie, installaties en inbouw. Daarbij maken we afwegingen met de kennis, materiaalbeschikbaarheid en kosten van nu. Bijvoorbeeld: is het belangrijk om nu voor een dure oplossing te kiezen als dit element over 10 jaar weer verwijderd wordt? Voor gebouwonderdelen met een langere levensduur zal die afweging anders zijn, omdat die voorlopig niet in de ‘herkansing’ kunnen. Daarnaast realiseren we ons dat we nu nog niet weten welke oplossingen er over 50 jaar zijn om elementen te slopen of juist nogmaals te gebruiken.

Bewoner is belangrijker dan techniek

Bij het ontwikkelen van de woning staat wonen geweldig maken voorop. Daarbij kijken we verder dan alleen de techniek. Zo richten we ons ook op de gezondheid van de bewoner. Bijvoorbeeld door beter te ventileren dan de eisen uit het Bouwbesluit (onze ambitie is minder dan 800 ppm). Hoe dit in de praktijk functioneert hangt mede af van het gedrag van de bewoners. Het is daarom essentieel dat we hen goed informeren over het gebruik van hun woning. Dit maakt onderdeel uit van de ontwikkeling van het concept. Na oplevering meten we op twee manieren of onze modellen kloppen met de praktijk. We monitoren installaties en gebruik, en we bevragen de bewoner op de ervaringen in de woning. Ook hiervoor hebben we onze ambitie in het plan van aanpak meegenomen. Ons doel: minimaal een 8 behalen op het gebied van bewonerstevredenheid.

TerugWINwoning 1.0, 2.0, en verder

We beginnen met de ontwikkeling van één TerugWINwoning. Daarvan leren we, in zowel de ontwikkel-, bouw- als gebruiksfase. Het doel is om het concept opschaalbaar te maken, zodat we de woning seriematig kunnen bouwen voor onze klanten: woningbouwcorporaties, beleggers en particuliere kopers. In grotere aantallen, voor een passende prijs. Om dat te bereiken willen we hen betrekken bij de verdere ontwikkeling van het concept. Daarvoor organiseren we op een later moment een bijeenkomst. Zo werken we aan een gedragen concept, dat rekening houdt met de wensen van onze klanten.